فرایند تولید آجر؛ از استخراج تا پخت نهایی (شرح کامل و مهندسی)

تولید آجر استاندارد یک فرایند دقیق مهندسی است که از انتخاب مواد اولیه شروع می‌شود و تا مرحله پخت و بسته‌بندی ادامه پیدا می‌کند. اولین و مهم‌ترین بخش، مواد اولیه است. خاک رس و شیل بعد از نمونه‌برداری از معدن استخراج می‌شود. کیفیت همین مواد نقش اصلی را در رنگ، مقاومت فشاری و میزان جذب آب آجر دارد. به همین دلیل بسیاری از کارخانه‌ها حتی از چند معدن مختلف نمونه‌برداری می‌کنند تا ترکیب بهترین باشد.

پس از استخراج، مواد اولیه به کارخانه منتقل و وارد مرحله خردایش و آماده‌سازی می‌شوند. در قدم اول سنگ‌شکن فکی کلوخه‌­های بزرگ را به قطعات کوچک تبدیل می‌کند. سپس دستگاه کوبیت مواد را تا اندازه یکنواخت خرد می‌کند. در بسیاری از کارخانه‌های پیشرفته، پس از کوبیت از ماسه‌ساز روتوری استفاده می‌شود تا دانه‌بندی کاملاً استاندارد و کنترل‌ شده به دست آید. هرچه دانه‌بندی بهتر باشد، آجر هنگام پخت، ترک کمتری خواهد داشت.

در مرحله بعد مواد وارد آسیاب گلوله‌ای یا آسیاب چکشی شده و به صورت پودر کاملاً همگن در می‌آید. پودر حاصل با درصد مشخصی آب مخلوط شده و خمیر رس استاندارد تشکیل می‌شود. این خمیر باید دارای پلاستیسیته مشخص باشد چون میزان پلاستیسیته بر شکل‌پذیری آجر در اکسترودر تأثیر مستقیم می‌گذارد.

سپس مواد خام توسط اکسترودر آجر تحت فشار یکنواخت از قالب عبور داده می‌شوند و شکل آجر ایجاد می‌شود. در این مرحله نوع قالب، تعیین‌کننده محصول نهایی است؛ مثلاً قالب آجر نما، آجر لفتون، سفال سقفی، تیغه یا آجر نسوز.

آجر خام پس از خروج از اکسترودر به قسمت خشک‌کن‌­های تونلی یا اتاقی منتقل می‌شود. در این بخش، رطوبت آجر با جریان هوای گرم کنترل‌شده کاهش پیدا می‌کند. اگر رطوبت سریع تبخیر شود آجر دچار ترک حرارتی می‌شود، بنابراین کنترل دما و رطوبت Drying یکی از مهم‌ترین بخش‌های تولید آجر با کیفیت است.

بعد از خشک شدن، آجر وارد مهم‌ترین مرحله یعنی پخت می‌شود. کوره‌های مدرن تونلی آجر را در دمای بین 900 تا 1100 درجه سانتی‌گراد پخت می‌کنند و بر اساس نوع خاک، زمان نگهداری در حرارت (Soaking Time) تنظیم می‌شود. استفاده از کوره تونلی باعث یکنواختی رنگ و مقاومت بیشتر آجر می‌شود؛ درحالی‌که کوره‌های هوفمانی بیشتر در تولید سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در پایان کار، آجرهای خروجی توسط اپراتور کنترل کیفیت بررسی می‌شوند. مواردی مانند:

• یکنواختی رنگ

• تخلخل مناسب

• مقاومت فشاری

• استاندارد ابعاد

• میزان جذب آب

همگی به‌صورت دوره‌ای تست و ثبت می‌شوند.

در نهایت، محصول نهایی بسته‌بندی شده و به پروژه‌های ساختمانی ارسال می‌شود. امروزه بسیاری از کارخانه‌ها تولید آجر نما، آجر لفتون، سفال سقفی، آجر تیغه و آجر نسوز را در یک خط تولید انجام می‌دهند و همین موضوع باعث افزایش تنوع محصولات و امکان انتخاب بهتر برای مصرف‌کننده شده است.

⭐ نکات مهم و ارزش افزوده محتوایی

در متن از کلیدواژه‌های زیر استفاده شده:

• تولید آجر

• فرایند تولید آجر

• خاک رس و شیل

• اکسترودر آجر

• خشک‌کن تونلی

• کوره تونلی

• مراحل تولید آجر

• استاندارد آجر

• پخت آجر